Dziś króciutki wpis o oczach, a dokładniej o stanach zapalnych spojówek, czyli jednym z częstych problemów z narządem wzroku.
Spojówki to cienkie błony pokrywające przednią powierzchnię gałki ocznej i wewnętrzną stronę powiek. Jeśli kiedykolwiek przytrafiło Ci się zapalenie spojówek, to wiesz, że potrafi sprawiać przykre dolegliwości, nawet jeśli przebiega łagodnie.
Wielu pacjentom zapalenie spojówek kojarzy się z podawaniem kropli z antybiotykiem. Takie postępowanie najczęściej nie jest jednak konieczne.
Co warto wiedzieć o zapaleniach spojówek i jak poradzić sobie z nimi samodzielnie?
Zapamiętaj informacje umieszczone w ramkach.
Zachęcam jednak do przeczytania całego wpisu – powinno Ci to zająć tylko 3-4 minuty.
Jak objawia się zapalenie spojówek?
Zapalenie spojówek może być wywoływane przez wiele różnych czynników. Mogą to być zarówno wirusy, bakterie, pierwotniaki, jak i czynniki niezakaźne, np. alergiczne czy mechaniczne.
Jeśli wystąpi u Ciebie zapalenie o łagodnym przebiegu, najczęściej zaobserwujesz zaczerwienienie oka i łzawienie. Zaczniesz też odczuwać pieczenie albo swędzenie pod powiekami. Bardzo często w oku pojawi się wydzielina. Pamiętaj, że jej obecność wcale nie musi świadczyć o konieczności zastosowania antybiotyku.
Stwierdzenie tych objawów zazwyczaj nie pozwala dokładnie określić czynnika wywołującego. W początkowym leczeniu nie ma to jednak większego znaczenia, bo postępowanie w łagodnym zapaleniu spojówek będzie podobne niezależnie od przyczyny.
Musisz jednak pamiętać, że istnieją objawy alarmowe, w których wizyta u lekarza będzie konieczna, czasami nawet w trybie bardzo pilnym, o czym napiszę za chwilę.
Typowe objawy zapalenia spojówek to:
- zaczerwienienie oka;
- zwiększone wydzielanie łez;
- pieczenie albo swędzenie pod powiekami;
- sklejenie powiek wydzieliną.
Jak możesz samodzielnie wyleczyć zapalenie spojówek?
Większość zapaleń spojówek przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Dotyczy to zarówno dorosłych jak i dzieci.
Najczęściej wystarczy zastosować postępowanie objawowe, polegające na dbaniu o higienę oka. Możesz posłużyć się zwykłą solą fizjologiczną (0,9% NaCl), chusteczkami do oczyszczania brzegów powiek a także kroplami nawilżającymi oczy. Wszystko to kupisz w aptece bez recepty.
Pamiętaj też, żeby często myć ręce, zwłaszcza przed i po zakrapianiu oczu. W zapobieganiu rozsiewowi zakażenia pomoże także używanie oddzielnych ręczników dla wszystkich domowników.
Podstawowe postępowanie w zapaleniu spojówek to:
- częstsze mycie rąk
- higiena brzegów powiek chusteczkami do oczu
- zakrapianie oczu solą fizjologiczną (0,9% NaCl) lub preparatami „sztucznych łez„
Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza?
Istnieją sytuacje i objawy, które wymagają konsultacji z lekarzem. Nazwałem je wyżej objawami alarmowymi.
Zgłoś się do lekarza, jeśli zaobserwujesz pogorszenie widzenia, które nie ustępuje po wypłukaniu wydzieliny solą fizjologiczną. Podobnie, jeśli pojawi się ból oka lub głowy albo gdy wystąpi nasilony światłowstręt. Takie objawy mogą świadczyć np. o zapaleniu tęczówki lub rogówki, w których konieczne jest leczenie specjalistyczne. Może im towarzyszyć również zamglenie źrenicy albo zmiana jej kształtu.
Powiększenie węzłów chłonnych w okolicy ucha z obrzękiem powiek i dużą ilością wydzieliny w spojówce wymaga konsultacji, ponieważ może wskazywać na rzeżączkowe zapalenie spojówek, które charakteryzuje się dużo cięższym przebiegiem i powikłaniami.
Bardzo pilnej konsultacji wymaga gwałtowny i silny ból oka, połączony z bólem głowy, pogorszeniem widzenia, a czasami też wymiotami. Przyczyną może być ostry atak jaskry, który wymaga niezwłocznego zgłoszenia się do szpitala i szybkiej interwencji okulisty. Co ważne, może wystąpić u osób, które dotychczas nie leczyły się okulistycznie.
Lekarz powinien zbadać też osoby po niedawnych operacjach okulistycznych, po urazie oka, albo jeśli istnieje podejrzenie, że w oku tkwi ciało obce.
Dużą ostrożnością powinny się wykazać osoby używające soczewek kontaktowych. U nich objawy podrażnienia oka mogą wynikać z mechanicznego uszkodzenia rogówki, co zazwyczaj objawia się bólem i pogorszeniem widzenia. Jak już wspomniałem, takie objawy wymagają konsultacji z lekarzem. Oczywiście na czas leczenia zapalenia spojówek zawsze należy zamienić soczewki kontaktowe na okulary.
Jak zawsze, do lekarza powinny się zgłosić osoby, które nie zaobserwują poprawy po kilku dniach leczenia objawowego.
Zgłoś się do lekarza w przypadku:
- pogorszenia widzenia,
- bólu oka albo ból głowy,
- nasilonego światłowstrętu,
- zmiany kształtu źrenicy lub jej zamglenia,
- braku poprawy po kilku dniach stosowania postępowania objawowego,
- obecności ciała obcego w oku lub uraz oka,
- przebytej niedawno operacji okulistycznej,
- powiększenia węzłów chłonnych w okolicy ucha.
Zapamiętaj, że zapalenie spojówek, nawet u dzieci, jest chorobą, która po kilku dniach ustępuje samoistnie.
Jeśli przebiega łagodnie to najczęściej w ogóle nie wymaga konsultacji z lekarzem i wystarczy stosowanie prostego leczenia objawowego.
Krzysztof Targowski
Bibliografia:
Pogrzebielski D., Zapalenie i zakażenie spojówek., (dostęp: 01.02.2025) https://www.mp.pl/okulistyka/okulistyka-dla-nieokulistow/artykuly/127099,zapalenie-i-zakazenie-spojowek (dostęp dla zalogowanych osób związanych zawodowo z ochroną zdrowia).
Zaleska-Żmijewska A. Rola lekarza POZ w leczeniu najczęstszych schorzeń powierzchni oka. (dostęp: 01.02.2025) https://www.termedia.pl/Czasopismo/-98/pdf-28959-10?filename=Rola%20lekarza.pdf
Stodolska-Nowak A., Siwiec-Prościńska J., Zapalenie spojówek., (dostęp: 01.02.2025) https://podyplomie.pl/okulistyka/27463,zapalenie-spojowek?srsltid=AfmBOoqmkvhLrEPqRPlaT7Sbj-4XGWZsicj7OsMDKyG-xCV0_nslN9FC#.
Ten tekst jest w 100% autorski i w jego powstaniu nie miała udziału AI
