Kiedy oko musi jechać na SOR?
Czy są stany nagłe w okulistyce? Sytuacje, w których powinniście jechać na SOR z powodu problemu z okiem?
Oczywiście. Jedna z takich sytuacji zdarzyła się ostatnio naszemu pacjentowi, więc przy okazji napiszę o tym kilka słów.
Co powinno Cię najbardziej niepokoić, jeśli chodzi o choroby narządu wzroku?
Zapamiętaj informacje umieszczone w ramkach.
Zachęcam jednak do przeczytania całego wpisu – powinno Ci to zająć około 4-5 minut.
Uraz oka
Wiadomo. Rozległy uraz gałki ocznej to stan, w którym nikt nie będzie czekał na wizytę w poradni okulistycznej. W takim przypadku szpital będzie jedynym dobrym rozwiązaniem. 🏥
Mniejsze urazy, jak na przykład ciało obce w zewnętrznej części rogówki, czy w worku spojówkowym, może udać się zaopatrzyć w POZ. Dlatego jeśli wpadnie Ci coś do oka i nie będziesz w stanie samodzielnie tego wypłukać, zgłoś się do przychodni. Tu zdecydujemy, czy jesteśmy w stanie Ci pomóc, czy może wymagasz jednak skierowania do szpitala.
Jeśli do oka dostanie się substancja żrąca albo silnie drażniąca, bardzo istotna jest pierwsza pomoc. W takiej sytuacji ważniejsze od konsultacji z lekarzem jest jak najszybsze usunięcie tej substancji z oka. Konieczne jest obfite przepłukanie worka spojówkowego dużą ilością soli fizjologicznej (jeśli jest niedostępna może być nawet woda).
UWAGA – wyjątkiem jest dostanie się do oka wapna palonego (niegaszonego), czyli składnika zapraw tynkarskich i murarskich. W takiej sytuacji cząstki wapnia należy usunąć mechanicznie (np. gazikiem), gdyż kontakt z wodą może jeszcze bardziej uszkodzić gałkę oczną.
Oczywiście zgłoszenie się do lekarza powinna nastąpić jak najszybciej po udzieleniu pierwszej pomocy.
Uraz oka = wizyta u lekarza (często w szpitalu)
W przypadku substancji żrących (z wyjątkiem wapna palonego) natychmiast przepłucz obficie oko solą fizjologiczną albo wodą.
Nagłe zaniewidzenie
Tu nie powinno być wątpliwości. Mam nadzieję, że nikt, kto nagle przestanie widzieć na jedno oko, nie stwierdzi “poczekam aż przejdzie”.
Nagłe zaniewidzenie – niezależnie od tego czy z bólem, czy bez, zawsze wymaga bardzo pilnej konsultacji. Pilnej do tego stopnia, że wymaga wezwania pogotowia. Dlaczego? Dlatego, że przyczyną nagłego zaniewidzenia najczęściej jest zator tętnicy środkowej siatkówki, czyli nagłe zablokowanie przepływu krwi, prowadzące do czegoś, co można by nazwać zawałem oka.
Wymaga to natychmiastowego leczenia, ponieważ przy braku reakcji siatkówka obumiera po ok 1,5h. I koniec. To oko najprawdopodobniej nie będzie już więcej widzieć.
Im szybciej pacjent trafi na okulistykę, tym większa szansa na zachowanie widzenia w chorym oku.
Co istotne – nagłe zaniewidzenie wymaga pilnej konsultacji nawet jeśli samoistnie ustąpiło np. w ciągu godziny. Trzeba koniecznie sprawdzić, jaka jest tego przyczyna i zmniejszyć ryzyko nawrotu objawów.
Nagle przestałeś widzieć – wezwij pogotowie!
Tu nie ma czasu na wizyty w przychodni, czy szukanie okulisty na własną rękę.
Częściowe pogorszenie widzenia
To sytuacja podobna do poprzedniej, tyle, że oko coś tam jednak widzi. W takim wypadku pilność konsultacji okulistycznej zależy od czasu narastania objawów
- Jeśli przestałeś widzieć nagle, gwałtownie – wezwij pogotowie
- Jeśli objawy narastają stopniowo w ciągu np. 2-3 dni najprawdopodobniej również wymagasz pilnej konsultacji, ale niekoniecznie jazdy karetką. Zgłoś się do przychodni POZ. Najprawdopodobniej wystawimy Ci skierowanie na oddział okulistyczny, gdzie zostanie Ci udzielona pomoc.
- Pogorszenie widzenia narastające tygodniami i miesiącami raczej będzie się kwalifikowało do konsultacji w poradni okulistycznej, więc wystarczy, że umówisz się na planową wizytę w POZ. Najczęściej otrzymasz tam zwykłe skierowanie do okulisty.
Pamiętaj. Nagłe zaniewidzenie jest jak zawał. Tu nie ma czasu na czekanie na połączenie z poradnią czy stanie w kolejkach do różnych okienek.
Wezwij pogotowie, a zwiększysz szanse na zachowanie wzroku.
Ból oka
Jednostronny ból oka z pewnością wywołuje niepokój. Zwłaszcza, jeśli występuje bez urazu (ból po urazie raczej nikogo nie zdziwi, ale już ustaliliśmy, że i tak wymaga konsultacji)
Bardzo (BARDZO) silny ból, narastający w ciągu sekund albo minut, często z towarzyszącymi wymiotami i zaburzeniami widzenia, może być wywołany ostrym atakiem jaskry. To może być pierwszy objaw tej choroby, więc zdarza się u pacjentów, którzy nigdy nie leczyli się okulistycznie.
Przyczyną jest gwałtowny wzrost ciśnienia w gałce ocznej, tak silny, że dotykając oka można wyczuć, że jest twarde jak kamień.
Wystąpienie takich objawów wymaga bardzo pilnej konsultacji. W takiej sytuacji również zasadne jest wezwanie pogotowia. Opóźnienie leczenia zwiększa ryzyko utraty wzroku.
Gwałtowny i bardzo silny ból oka może wynikać z ostrego ataku jaskry.
Wezwij pogotowie, nawet jeśli nigdy nie rozpoznano u Ciebie tej choroby.
Czerwone oko?
Choroby oczu często wywołują niepokój u pacjentów, ale większość z nich nie wymaga oczywiście natychmiastowej wizyty w szpitalu. Z wieloma z nich pacjenci mogą sobie poradzić nawet samodzielnie.
Jedną z najczęstszych okulistycznych przyczyn, z którymi pacjenci zgłaszają się do POZ jest zaczerwienienie oka. Jeśli nie towarzyszą mu objawy opisane powyżej, raczej nie będzie to stan pilny.
Zaczerwienienie oka z towarzyszącym świądem, czy łzawieniem, bez upośledzenia widzenia, to objawy, które wskazują na zapalenie spojówek – chorobę, która zdecydowanie nie powinna kończyć się wyjazdem do szpitala. Często można sobie z nią poradzić samodzielnie, o czym pisałem tutaj.
Zapalenie spojówek może być bardzo uciążliwe, zwłaszcza dla dzieci, ale nie wymaga natychmiastowej wizyty u lekarza.
Krzysztof Targowski
Bibliografia:
Stany nagłe i pilne. Postępowanie w nagłych stanach okulistycznych. Praktyczny przewodnik dla lekarzy rodzinnych, (dostęp: 23.08.2025) https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/147700,postepowanie-w-naglych-stanach-okulistycznych-praktyczny-przewodnik-dla-lekarzy-rodzinnych (dostęp dla zalogowanych osób związanych zawodowo z ochroną zdrowia)
Ten tekst jest w 100% autorski i w jego powstaniu nie miała udziału AI
